برای مطالعه و بررسی هر دانشی ابتدا به شناخت زبان و اصطلاحات خاص آن دانش نیاز داریم، از این رو در سده های اخیر، مباحث ترمینالوژی (اصطلاح شناسی) اهمیت فراوانی یافته است. عرفان نیز دارای ترمینالوژی ویژه خود است و تا زمانی که فرهنگی جامع در این خصوص نداشته باشیم، هر گونه مطالعه هدفمند بی نتیجه خواهد ماند. این رساله کمکی است به تدوین تاریخی اصطلاح شناسی صوفیه است که مبتنی بر بررسی اصطلاحات دو کتاب...

    علم کلام در سیر تطوّر تاریخی خود، همواره با رویکردهای مختلفی مواجه بوده است. یکی از رهیافت‌های مشهور در کلام شیعی، رویکرد عقل‌گرایی فلسفی است. در مکتب «کلام فلسفی»، مسائل و دعاوی کلامی با استفاده از وجودشناسی و بهره‌گیری از قواعد و اصطلاحات فلسفی، در قالب روش برهانی تقریر و تبیین می‌شوند. دیدگاه رایج، شکل‌گیری و تأسیس این مکتب را در قرن هفتم توسط خواجه نصیرالدین طوسی می‌داند؛ لیکن ما دراین ن...

امتزاج و آمیختگی اصطلاحات عرفانی و فلسفی و تبیین آن با زبان شاعرانه و هنرمندانه، زوایا و دیدگاه‌‌های مختلفی را جهت بررسی و ارزیابی این گونه آثار فراهم می‌آورد. کاربرد مفاهیم انتزاعی و دشوار حکمی و فلسفی در آثار منظوم عرفانی به طرق و شیوه‌‌های مختلفی در قالب حکایت‌‌های تمثیلی، داستان‌‌های تعلیمی و موعظه‌‌های اخلاقی مرسوم بوده است، از آن‌جا که سنایی هم شاعر است هم صوفی و هم حکیم بنا بر این آثارش ...

امتزاج و آمیختگی اصطلاحات عرفانی و فلسفی و تبیین آن با زبان شاعرانه و هنرمندانه، زوایا و دیدگاه های مختلفی را جهت بررسی و ارزیابی این گونه آثار فراهم می آورد. کاربرد مفاهیم انتزاعی و دشوار حکمی و فلسفی در آثار منظوم عرفانی به طرق و شیوه های مختلفی در قالب حکایت های تمثیلی، داستان های تعلیمی و موعظه های اخلاقی مرسوم بوده است، از آن جا که سنایی هم شاعر است هم صوفی و هم حکیم بنا بر این آثارش را می...

چکیده: عرفا و صوفیان برای تبیین اندیشه ها و تجربه های عرفانی خود اقدام به تألیف کتابهای عرفانی فراوانی نموده اند که یکی از این کتابها در این زمینه فتوحات مکیه ابن عربی است که در آن اصطلاحات عرفانی عرفا و صوفیان با آراء و اندیشه ی وحدت وجودی او شرح و تأویل شده است.این کتاب مانند دایره المعارفی از اصطلاحات عرفانی و فلسفی است که تأثیر فراوانی بر اندیشمندان و عارفان گذاشته است. از جمله این عرفا، ش...

بلخ در زمان ناصر خسرو از جمله مراکز اندیشه‌های عقلی و فلسفی محسوب می‌شد که افرادی نظیر ابوزید بلخی (حافظ خراسانی)، کعبی بلخی و شهید بلخی را در خود پرورش داده  بود. ناصر خسرو در این محیط و در زمانی می‌زیست که فلسفه و دین در برابر هم قرار گرفته بود. او علیرغم آشنایی با فلسفه، در نتیجة تعالیم داعیان اسماعیلی، متمایل به نوعی کلام بود. نزاع و کشمکش میان اهل دین و اهل فلسفه، ناصرخسرو را بسیار دلتنگ م...

بلخ در زمان ناصر خسرو از جمله مراکز اندیشه‌های عقلی و فلسفی محسوب می‌شد که افرادی نظیر ابوزید بلخی (حافظ خراسانی)، کعبی بلخی و شهید بلخی را در خود پرورش داده  بود. ناصر خسرو در این محیط و در زمانی می‌زیست که فلسفه و دین در برابر هم قرار گرفته بود. او علیرغم آشنایی با فلسفه، در نتیجة تعالیم داعیان اسماعیلی، متمایل به نوعی کلام بود. نزاع و کشمکش میان اهل دین و اهل فلسفه، ناصرخسرو را بسیار دلتنگ م...

بحث تقابل و عشق یا فلسفه و عرفان بحث فراگیر و دازدامنی است. کمتر اثری عرفانی می توان پیدا کرد که از پرداختن به این موضوع غفلت ورزد. در میان صاحبان آثار عرفانی، مولانا از جمله بزرگ ترین شاعران و عارفانی است که در موارد زیادی به این موضوع پرداخته و راه شناخت مبتنی بر دل را بر شناخت عقلی برتر دانسته است. در سایر متون عرفانی نیز جلوه های مختلف این تقابل به چشم می خورد. لیکن تفاوت عمده نگرش مولوی به...

شناخت شناسی جایگاه مهمی را در فلسفه اسلامی به خود اختصاص داده است که اوج آن در مکتب فلسفی"حکمت متعالیه" در اندیشه های فیلسوف شهیر صدرالدین شیرازی و همچنین در اندیشه های فلسفی علامه سید محمدحسین طباطبایی تجلی یافته است به طوری که با ضرس قاطع می توان گفت که علامه طباطبایی در این محال صاحب ابتکارات عدیده ای است در این پایان نامه تحلیل مفصلی در این مورد ارائه شده است که همراه با شرح دقیق بسیاری از ...